Beoordeling van een pand als beschermd monument
Er wordt gekeken naar:
- De architectonische waarde in historisch verband. Dit betekent dat de bouwstijl van het pand typerend is voor een bepaalde periode of zeldzaamheid.
- Een lokale historische waarde. Er hebben bijvoorbeeld beroemde mensen gewoond.
- De specifieke regiogebonden kenmerken.
- De cultuurhistorische waarde.
Bij een vergunningsverzoek voor onderhoudswerkzaamheden let de gemeente op bijzondere te behouden kenmerken van het pand. Hiervoor zijn diverse criteria bij wet en in de gemeentelijke verordening vastgelegd.
Beperkingen en verplichtingen voor onderhoud van monumenten
De overheid stelt criteria aan het onderhoud en de renovatie, zodat de kenmerken van een monument bewaard blijven. Houdt er rekening mee dat u als eigenaar van een monument niet zonder meer alle veranderingen aan uw eigendom kunt doorvoeren. Ook bent u verplicht onderhoudswerkzaamheden te verrichten indien dit voor het behoud van het monument nodig is.
Vergunning nodig voor werkzaamheden
U heeft altijd een vergunning nodig om het monument te slopen, veranderen of herstellen. Maar ook het gebruiken of laten gebruiken waardoor het ontsiert of in gevaar gebracht wordt mag niet zonder vergunning.
U mag wel regulier onderhoud plegen zonder een omgevingsvergunning. Te denken valt aan schilderwerk (hoewel u in sommige gevallen rekening moet houden met de originele kleurstelling). Ook mag u wijzigingen aan de binnenkant van het pand doorvoeren zonder omgevingsvergunning, als deze binnenkant geen monumentale waarde heeft.
Een vergunning voor verbouw en onderhoud vraagt u aan via het Omgevingsloket online.
Voorrechten voor eigenaren van monumenten
Daar tegenover staat dat met terugwerkende kracht tot 1 januari 2009 ook particulieren vrijstelling kunnen krijgen van de 6% overdrachtsbelasting bij de aankoop van een erkend rijksmonument. Dit verschil is tijdelijk kleiner geworden nu de overdrachtsbelasting voor een periode van 1 jaar naar de 2% is verlaagd.
Subsidie mogelijk voor onderhoud van monumenten
Voor de subsidie is het van belang onderscheid te maken tussen rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten.
Rijksmonumenten
Rijksmonumenten vertegenwoordigen landelijk gezien een bepaalde cultuurhistorische, architectuurhistorische en/of stedenbouwkundige waarde. Om in aanmerking te komen voor een subsidie, moeten u als eigenaar van een monument bij het aanvraagformulier een periodiek instandhoudingsplan (pip) voor 6 jaar indienen.
Pip moet:
- gebaseerd zijn op een bouwkundig inspectierapport (niet ouder dan 2 jaar en bijvoorbeeld opgesteld door een architect of monumentenwacht)
- een overzicht geven van de voorgenomen werkzaamheden
- de beoogde resultaten beschrijven (bestek, besteksparagraaf of werkomschrijving)
- een meerjarenplan voor de werkzaamheden bevatten
- een meerjarenbegroting bevatten
Eigenaren van rijksmonumenten die als woonhuis worden aangemerkt, kunnen een laagrentende lening afsluiten bij het Nationaal Restauratiefonds (link naar: het Nationaal Restauratiefonds). Voor eigenaren van rijksmonumenten die niet als woonhuis worden aangemerkt, zoals molens, kerken, kastelen en boerderijen, is er de onderhoudssubsidie. In plaats daarvan kunnen ze ook voor de Restauratiefonds-hypotheek kiezen.
Gemeentelijke monumenten
Deze monumenten hebben meer een lokale betekenis. De taak van de gemeente c.q. monumentencommissie is het beoordelen van gebouwen en het verlenen van subsidie voor onderhoud van deze gebouwen. U kunt uw verzoek om subsidie van het onderhoud altijd bij de gemeente indienen. Maak hiervoor een afspraak.
Meer informatie over monumenten
De Rijksoverheid geeft meer informatie over monumenten zoals beschermd stadsgezichten en rijksmonumenten.